มูลนิธิช่วยนักเรียนที่ขาดแคลน ในพระบรมราชินูปถัมภ์
ชื่อย่อ ม.น.ข. “Foundation for Needy Students under Royal Patronage of Her Majesty the Queen” มีกำเนิดเนื่องมาจากข้อเสนอแนะของที่ประชุมสัมมนาว่าด้วยจริยศึกษา ซึ่งกระทรวงศึกษาธิการ ได้จัดขึ้นเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๐๔ หลังจากนั้นบุคลากรที่เข้าร่วมสัมมนาและบรรดาผู้ที่เสนอแนะได้ร่วมกันจัดตั้ง “มูลนิธิช่วยนักเรียนที่ขาดแคลน” ขึ้น โดยเงินทุนซึ่งมีผู้มีจิตศรัทธาบริจาคในเดือนสิงหาคม ๒๕๐๔ และได้จดทะเบียน เมื่อวันที่ ๒๒ สิงหาคม ๒๕๐๔ ต่อมาความทราบถึงพระกรรณสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ ๙ ก็ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเงินซึ่งมีผู้จงรักภักดีต่อเบื้องพระยุคลบาท ทูลเกล้าฯ ถวายโดยเสด็จพระราชกุศลเนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา พ.ศ. ๒๕๐๔ เป็นทุนดำเนินการตามวัตถุประสงค์ของมูลนิธิฯ ทั้งได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ รับมูลนิธิช่วยนักเรียนที่ขาดแคลนไว้ในพระบรมราชินูปถัมภ์ เมื่อเดือนตุลาคม พ.ศ. ๒๕๐๔ ด้วย
และในวโรกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษาสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ ๙ องค์อุปถัมภิกาของมูลนิธิฯ ก็ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเงินสมทบทุนมูลนิธิฯ ตลอดมา และยังทรงพระกรุณาพระราชทานพระราชดำริเกี่ยวกับการช่วยเหลือนักเรียนที่ขาดแคลนแก่มูลนิธิฯ หลายประการ ซึ่งคณะกรรมการบริหารมูลนิธิฯ ได้น้อมเกล้าฯ รับไว้เป็นหลักในการบริหารงานของมูลนิธิฯ ด้วยความสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นเกล้าล้นกระหม่อม
ปี พ.ศ. ๒๕๐๔ ถึง พ.ศ. ๒๕๖๕ มูลนิธิช่วยนักเรียนที่ขาดแคลน ในพระบรมราชินูปถัมภ์ มีคณะกรรมการ ๒ คณะ ได้แก่
๑. คณะกรรมการกลาง ประกอบด้วย บุคคลที่ได้รับเชิญจากคณะกรรมการบริหารซึ่งมีจำนวนไม่จำกัด มีหน้าที่ควบคุมนโยบายให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์
๒. คณะกรรมการบริหาร มีจำนวนไม่เกิน ๒๗ คน และไม่น้อยกว่า ๙ คน อยู่ในตำแหน่งคราวละ ๒ ปี
ปี พ.ศ. ๒๕๖๖ มูลนิธิช่วยนักเรียนที่ขาดแคลน ในพระบรมราชินูปถัมภ์ ได้มีการปรับปรุงข้อบังคับของมูลนิธิฯ โดยมีสาระสำคัญประการหนึ่งคือเปลี่ยนแปลง “คณะกรรมการกลาง” เป็น “ที่ปรึกษาคณะกรรมการบริหาร” โดยมีหน้าที่ ดังนี้
๑. ที่ปรึกษาของมูลนิธิฯ ประกอบด้วยบุคคลที่ได้รับเชิญจากคณะกรรมการบริหารมูลนิธิฯ และให้อดีตประธานกรรมการบริหารมูลนิธิฯ เป็นที่ปรึกษามูลนิธิฯ โดยตำแหน่ง มีหน้าที่ ช่วยเหลือให้คำปรึกษากับคณะกรรมการบริหารในด้านต่างๆ ฯลฯ
๒. คณะกรรมการบริหารมูลนิธิฯ มีจำนวนไม่น้อยกว่า ๙ คน แต่ไม่เกิน ๒๗ คน ประกอบด้วย ประธานกรรมการ รองประธานกรรมการ กรรมการ เลขาธิการ เหรัญญิก และตำแหน่งอื่น ๆ ตามแต่คณะกรรมการบริหารมูลนิธิฯ จะเห็นสมควร
คณะกรรมการกลาง ปี พ.ศ. ๒๕๐๔ ถึง พ.ศ. ๒๕๖๕
บุคคลที่ได้รับเชิญในการดำรงตำแหน่งประธานกรรมการกลาง มีรายพระนาม และรายนาม ดังนี้
– ประธานกิตติมศักดิ์ของคณะกรรมการกลาง
พ.ศ. ๒๕๕๓ – ๒๕๖๕ หม่อมราชวงศ์พร้อมฉัตร สวัสดิวัตน์
– ประธานกรรมการกลาง นับตั้งแต่เริ่มตั้งมูลนิธิฯ จนถึงปัจจุบันมีรายพระนามและรายนาม ดังนี้
พ.ศ. ๒๕๐๔ – ๒๕๐๕ ท่านผู้หญิงดุษฎี มาลากุล
พ.ศ. ๒๕๐๖ – ๒๕๐๗ ท่านผู้หญิงวิจิตรา ธนะรัชต์
พ.ศ. ๒๕๐๘ – ๒๕๑๓ ท่านผู้หญิงจงกล กิตติขจร
พ.ศ. ๒๕๑๔ – ๒๕๑๘ หม่อมเจ้าอาชวดิช ดิศกุล
พ.ศ. ๒๕๑๙ – ๒๕๒๒ พลโทเฉลิมชัย จารุวัสตร์
พ.ศ. ๒๕๒๓ – ๒๕๒๘ คุณหญิงแสงเดือน ณ นคร
พ.ศ. ๒๕๒๙ พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิมลฉัตร
พ.ศ. ๒๕๓๐ พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุขุมาภินันท์
พ.ศ. ๒๕๓๑ – ๒๕๔๔ คุณหญิงแสงเดือน ณ นคร
พ.ศ. ๒๕๔๕- ๒๕๕๕ หม่อมราชวงศ์โอภาศ กาญจนะวิชัย
พ.ศ. ๒๕๕๖ – ๒๕๖๕ นายพนม พงษ์ไพบูลย์
ประธานที่ปรึกษา ปี พ.ศ. ๒๕๖๖ ถึง พ.ศ. ๒๕๖๘
พ.ศ. ๒๕๖๖ – ๒๕๖๘ ศาสตราจารย์ ดร.อุกฤษ มงคลนาวิน
ประธานกรรมการบริหาร ตั้งแต่เริ่มก่อตั้งมูลนิธิฯในปี พ.ศ. ๒๕๐๔ ถึง พ.ศ. ๒๕๖๘
พ.ศ. ๒๕๐๔ – ๒๕๒๙ หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช
พ.ศ. ๒๕๓๐ – ๒๕๕๒ พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิมลฉัตร
พ.ศ. ๒๕๕๓ – ๒๕๕๕ คุณหญิงอัมพร มีศุข
พ.ศ. ๒๕๕๖ – ๒๕๖๑ หม่อมราชวงศ์โอภาศ กาญจนะวิชัย
พ.ศ. ๒๕๖๒ – ๒๕๖๔ นางเดือนฉาย คอมันตร์
พ.ศ. ๒๕๖๔ – ๒๕๖๘ นายสุรวัฒน์ ชมภูพงษ์